Romantycy polscy w zasobie Archiwum Narodowego w Krakowie - Romantyzm przedlistopadowy

Za datę rozpoczęcia nowego prądu ideowego, literackiego i artystycznego jakim był romantyzm, na ziemiach polskich przyjmuje się rok 1822, kiedy wydane zostały w Wilnie “Ballady i romanse” Adama Mickiewicza. Datę końcową trwania epoki wyznacza wybuch powstania styczniowego w 1863.

Prąd ten rozwijał się w Europie od lat 90. XVIII wieku. Romantycy sprzeciwiali się ustalonym regułom życia politycznego, sztywnym zasadom życia arystokracji i mieszczaństwa, panującym w epoce oświecenia. Odrzucali poznawanie świata poprzez naukę i doświadczenie na rzecz intuicji i wyobraźni. Uczucia przedkładano ponad rozum. Charakterystyczne dla epoki było również silne poczucie patriotyzmu.

Na ziemiach polskich prąd ten kształtował się w czasach narodowej niewoli, carskich represji, zrywów niepodległościowych i związanej z osobą Napoleona nadziei na odzyskanie niepodległości. Sytuacja polityczna kraju zaważyła na dominacji nurtu patriotycznego w twórczości polskich romantyków oraz na swoistej koncepcji ojczyzny, pojmowanej jako najwyższa wartość duchowa. Twórcy tego okresu przyznali poezji szczególne zadanie utrzymywania ciągłości tożsamości narodowej, zaś poetę kreowano na narodowego wieszcza, duchowego przywódcę Polaków. Jego słowa przelane na papier miały zachęcać do walki, dodawać otuchy w trudnych czasach, wspierać ludzi w dążeniu do wolności.

Polski romantyzm podzielić można na dwa okresy: przedlistopadowy – przed wybuchem powstania w 1830 oraz polistopadowy 1830-1863.

W pierwszym okresie głównymi ośrodkami, w których rozwijał się nowy nurt były Wilno i Warszawa. Na ten okres przypada działalność: Kazimierza Brodzińskiego, Maurycego Mochnackiego, Joachima Lelewela, Adama Mickiewicza, Seweryna Goszczyńskiego, Józefa Bohdana Zaleskiego.

Kazimierz Brodziński, rycina

ANK, Zbiór Ambrożego Grabowskiego, sygn. 29/679/45