60. rocznica orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich

„Udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”.

Mija 60. rocznica wysłania orędzia biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim w 1965 r.

List do Episkopatu Niemiec był jednym z pism wysłanych do 56 krajów z zaproszeniem do uczestnictwa w obchodach 1000-lecia chrztu Polski. Jego ideą było przekazanie informacji o rocznicy początków chrześcijaństwa na polskich ziemiach oraz związanym z nim millenium państwa i narodu. Pismo zostało wystosowane przez biorących udział w obradach II Soboru Watykańskiego w Rzymie polskich biskupów, m.in. prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego i metropolitę krakowskiego Karola Wojtyłę. Jego pomysłodawcą i głównym autorem był arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek. Jedna z najważniejszych części listu została poświęcona trudnym na przestrzeni wieków stosunkom polsko-niemieckim. List wzywał do wybaczenia i pojednania między narodem polskim a niemieckim oraz zapraszał niemieckich biskupów do udziału w uroczystościach Millenium Chrztu Polski.

List bardzo jednoznacznie przywoływał i eksponował krzywdy i rany, jakich w czasie II wojny światowej ze strony Niemiec doznała Polska i właściwie każda polska rodzina. Był aktem miłosierdzia jakim jest przebaczenie, skierowanym przez chrześcijan jednego kraju do bliźnich z sąsiedniego kraju.

Inicjatywa listu została ostro skrytykowana przez komunistyczne władze, które oskarżyły kościelnych hierarchów o zdradę interesów narodowych. Rozpoczęto także medialną nagonkę na sygnatariuszy pisma oraz zorganizowano państwowe obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego w opozycji do kościelnych uroczystości Tysiąclecia Chrztu Polski.

Przeciwko orędziu biskupów polskich władze komunistyczne rozpętały istną kampanię, organizując w zakładach pracy oraz różnych instytucjach państwowych zebrania pracowników, które kończyły się przyjmowaniem rezolucji potępiających postawę episkopatu. Efektem jednego z takich spotkań był list otwarty pracowników krakowskich zakładów sodowych „Solvay” z 22 grudnia 1965 atakujący bezpośrednio arcybiskupa Wojtyłę, będącego współredaktorem orędzia.

Odpowiedź arcybiskupa z 24 grudnia 1965, w związku z brakiem możliwości opublikowania na łamach prasowych, została przesłana zarówno do Przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej miasta Krakowa, jak i do wszystkich parafii archidiecezji z prośbą o odczytanie. Znający źródło inspiracji tego ataku arcybiskup starał się wytłumaczyć i pracownikom „Solvaya”, i wiernym potrzebę gestu pojednania w duchu chrześcijańskim. Kardynał odwołał się też do doświadczeń wspólnej pracy w latach okupacji, będącej bezcennym doświadczeniem życiowym, kiedy robotników łączyło poszanowanie drugiego człowieka, jego sumienia i osobistej godności.

W Archiwum Narodowym w Krakowie, w aktach zespołu Prezydium Rady Narodowej miasta Krakowa z lat [1924] 1950-1975 [1979], przechowywany jest egzemplarz listu skierowanego do jego przewodniczącego w dniu 24 grudnia 1965 r., sygn. 29/701/14093 s. 3, 5-7.

U góry: Metropolita krakowski Karol Wojtyła podczas celebracji mszy świętej w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku, 1966. Fotografia z zasobu Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 3/19/0/25/2.